Thang âm tự nhiên có 2 loại: Thang âm trưởng và thang âm thứ. Mỗi thang âm đều có 7 cung nên cũng có người gọi là thang thất cung tự nhiên để phân biệt với các thang âm ngũ cung khác.

Thang âm trưởng: 1c 1c 1/2c 1c 1c 1c 1c 1/2c
Thang âm thứ: 1c 1/2c 1c 1c 1/2c 1c 1c

Âm giai theo thang âm tự nhiên

Âm giai là một dãy các nốt nhạc được viết liên tiếp nhưng không trùng tên nốt (ví dụ G-G# hoặc Bb-B là trùng tên nốt). Các nốt được sắp xếp theo một thang âm. Nốt đầu thấp hơn nốt cuối 1 quãng 8 đúng (tức cách nhau 6 cung).

Âm giai đại diện cho một giọng, ví dụ âm giai A trưởng đại diện cho giọng A trưởng, khi nói bài hát theo giọng A trưởng, ta có thể khẳng định được rằng:

• Bài hát đó được sáng tác với các nốt chính của bài chủ yếu là nốt trùng tên với các nốt trong dãy âm giai của giọng đó.
• Có thể có nốt ngoài âm giai trong bài hát giọng A trưởng, nhưng là những nốt bất thường hoặc có đoạn bất thường.
• Từ dãy âm giai đó, có thể xây dựng bộ hợp âm chính dùng để đệm cho bài hát đó sẽ tạo ra sự hoà hợp và ổn định.
• Tất nhiên cần có những hợp âm khác (theo cấu tạo hợp âm khác) để đệm, nhưng những hợp âm gốc từ bộ hợp âm chính từ âm giai sẽ là cơ sở cơ bản để xây dựng hoà âm cho bài hát.

Tìm âm giai theo thang âm tự nhiên

Với đặc điểm là: không trùng tên nốt nhạc, vì vậy khi tìm âm giai sẽ chỉ cần ghi các nốt nhạc ra đó và áp thang âm vào là được.

Ví dụ tìm âm giai Sol trưởng:

Bước 1: Viết dãy ký hiệu các nốt nhạc [G A B C D E F G] thể hiện cho dãy âm giai.
Bước 2: So với thang âm và tìm vị trí đúng theo thang âm trưởng: (-- tương ứng 1 cung, ^ tương ứng nửa cung) ta sẽ có: [G--A--B^C--D--E--F#^G] dãy âm giai đúng sẽ là: [G A B C D E F# G]

Tìm âm giai D thứ (Dm):

Bước 1: Ghi dãy ký hiệu nốt nhạc: [D E F G A B C D]
Bước 2: So thang âm thứ và tìm vị trí đúng của thang âm thứ: [D--E^F--G--A^Bb--C--D] và dãy âm giai đúng sẽ là: [D E F G A Bb C D]

Hai dãy âm giai song song

Nếu X trưởng song song với Y thứ thì: Y + 1,5 cung = X.

Một dãy âm giai trưởng sẽ có một dãy âm giai thứ tương ứng song song với nó. Khi đó, các nốt nhạc trong hai âm giai này giống hệt nhau, chỉ khác nhau thứ tự. (Bạn tự chứng minh bằng cách ghi hết các dãy âm giai trưởng và thứ ra kiểm tra hoặc kiểm tra dựa trên đặc điểm của thang âm trưởng - thứ tự nhiên.)

Ví dụ: Âm giai G trưởng song song với E thứ, hoặc G//Em. Dm//F. C//Am...

Vậy giả sử đã biết dãy âm giai G trưởng, chỉ cần đổi thứ tự của nó để tìm ra được E thứ:
[G A B C D E F# G] --> [E F# G A B C D E]
Hoặc khi đã biết dãy âm giai D thứ, và F trưởng là song song với nó, chỉ cần đảo thứ tự:
[D E F G A Bb C D] --> [F G A Bb C D E F]

Dấu hoá trong dãy âm giai

Để ý thấy rằng, trong thang âm chromatic thì mỗi âm giai sẽ chỉ có dấu thăng (#) hoặc chỉ có dấu giáng (b) hoặc không có dấu hoá.

Ví dụ: Nếu một dãy nốt nhạc trong một âm giai lại có cả dấu thăng và dấu giáng thì hoặc là đó không phải thang âm Chromatic tự nhiên hoặc đó là do lỗi ghi sai!

Kiểm tra các dãy âm giai sẽ thấy với dấu thăng (#):
G//Em có 1 dấu thăng rơi vào nốt F#
D//Bm có 2 dấu thăng rơi vào nốt F# C#
A//F#m có 3 dấu thăng rơi vào nốt F# C# G#
E//C#m có 4 dấu thăng rơi vào nốt F# C# G# D#
B//G#m có 5 dấu thăng rơi vào nốt F# C# G# D# A#
F#//D#m có 6 dấu thăng rơi vào nốt F# C# G# D# A# E#
C#//A#m có 7 dấu thăng rơi vào nốt F# C# G# D# A# E# B# (tức là tất cả các nốt đều #)
Và với dấu giáng (b)
F//Dm có 1 dấu giáng rơi vào nốt Bb
Bb//Gm có 2 dấu giáng rơi vào nốt Bb Eb
Eb//Cm có 3 dấu giáng rơi vào nốt Bb Eb Ab
Ab//Fm có 4 dấu giáng rơi vào nốt Bb Eb Ab Db
Db//Bbm có 5 dấu giáng rơi vào nốt Bb Eb Ab Db Gb
Gb//Ebm có 6 dấu giáng rơi vào nốt Bb Eb Ab Db Gb Cb
Cb//Abm có 7 dấu giáng rơi vào nốt Bb Eb Ab Db Gb Cb Fb (tức tất cả các nốt đều b)
C//Am và không có dấu thăng hay dấu giáng.

Chìa khoá tìm âm giai

(Chìa khoá ở đây là nói vui cho dễ nhớ). Thuộc lòng dãy nốt nhạc sau: F C G D A E B

Áp dụng để tìm âm giai trưởng hoặc thứ theo thang tự nhiên:

Ví dụ tìm âm giai E trưởng (hoặc C#m//E), kiểm tra theo dấu thăng:

Bước 1: Cũng là viết cả dãy ký hiệu nốt nhạc ra: [E F G A B C D E]
Bước 2: Áp dụng chìa khoá như sau: Với E trưởng, lùi 1 cung thành D, thấy D ở vị trí thứ 4 trên chìa khoá, tức là dãy âm giai của E có 4 dấu thăng lần lượt từ đầu khoá đến vị trí thứ 4 là F# C# G# D#.
Bước 3: Thay dấu thăng vào chỗ có ký hiệu trên dãy nốt nhạc: [E F# G# A B C# D# E]

Lưu ý: Nếu lùi 1 cung mà nó không trùng cái nào trên khoá thì đổi nó sang tên gọi khác cùng cao độ.

Ví dụ A# đổi thành Bb hoặc D# thành Eb và kiểm tra với khoá cho dấu giáng như sau (đơn giản hơn rất nhiều):

Giọng Eb bỏ dấu giáng rơi vào vị trí thứ 2 từ phải sang. Nó sẽ có 3 dấu giáng là Bb Eb Ab.
Hoặc giọng Bb, bỏ dấu giáng rơi vào vị trí thứ 1 từ phải sang. Nó sẽ có 2 dấu giáng là Bb và Eb.

Sau đó, viết dãy âm giai ra rồi tiến hành điền dấu b vào những chỗ có dấu b.

Chỉ riêng có F//Dm có 1 dấu giáng là Bb thì không áp dụng cách tìm âm giai theo dấu giáng như trên được.

Theo Hocguitar